Bakanlıktan Marmara kıyısındaki 7 belediyeye müsilaj uyarısı: “Bir an önce uygulayın”
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Marmara Denizi'nde müsilajın ortaya çıkması üzerine 8 Haziran 2021'de çalışma başlattı. 7 Temmuz 2021 tarihi itibariyle denizin temizliği tamamlanmıştır. Müsilaj felaketinin tekrarının önlenmesi amacıyla Bakanlığın koordinasyonunda ilgili kurum, kuruluş ve üniversitelerin katılımıyla 22 maddelik “Marmara Denizi Eylem Planı” hazırlandı. Süreci takip etmek ve çözüm önerileri sunmak amacıyla Mucilage Bilimsel ve Teknik Komitesi kuruldu. Hazırlanan eylem planı, Marmara Denizi'ne kıyısı olan 7 ilin üst düzey yöneticileriyle imzalandı.
MUCILAX'IN EN ÖNEMLİ NEDENLERİNDEN BİRİ AZOT VE FOSFOS KİRLİLİĞİDİR
Eylem planında müsilajın en önemli nedenlerinden birinin noktasal kaynaklardan kaynaklanan azot ve fosfor kirliliği olduğu belirtiliyor. Madde 5'te, Marmara Denizi havzasındaki tüm atıksu arıtma tesislerinin ileri arıtmaya dönüştürülmesine ilişkin talimatlar yer alıyordu. Bakanlık genelgesi ile havzaya yapılacak deşarjlara ilişkin düzenlemeler sınırlandırıldı.
3 YIL İÇİNDE İLERİ BİYOLOJİK ARITMA TESİSİNİ OLUŞTURMA ZORUNLULUĞU
Belediyeler, belediye atık su arıtma tesislerinin nitrojen ve fosforu gidermesini sağlamaları konusunda uyarıldı. Ayrıca Çevre Kanunu'nda yer alan madde ile n. 10 Haziran 2022 tarih ve 2872 sayılı Kanun ile ileri atıksu arıtma tesisi bulunmayan 7 ildeki belediyeler, iş teslim planlarını hazırlayarak 6 ay içerisinde Bakanlığa sunmaya davet edildi. Bu ileri atıksu arıtma tesislerinin 3 yıl içerisinde inşa edilerek devreye alınması zorunlu hale getirildi. Aynı maddeyle belediyelerin atık sulardan elde ettiği gelirin yarısını bu tesislerin yapımına ayırması gerekiyordu. Tahsis edilen gelirin beyan edilen amaçlar dışında kullanılamayacağı da belirlendi.
BAKANLIK DAVAYI TAKİP ETTİ
Bakanlık, Marmara Denizi'ndeki müsilaj felaketinin tekrarının önlenmesine yönelik süreci takip ederek, 27 Haziran 2024 tarihinde Marmara Denizi Eylem Planı Koordinasyon Kurulu'nun 4'üncü toplantısını gerçekleştirdi. 1 ay içerisinde arsa tahsisi, imar planı, finansman vb. ilgili belediyelerin atıksu arıtma tesislerinin ileri biyolojik atıksu arıtma tesislerine dönüştürülmesine ilişkindir. Sorunların çözümü için süreci devam ettirmeleri ve bulguları Bakanlığa bildirmeleri istendi. Değerlendirme toplantıları önce 14 Ağustos 2024'te İstanbul'da, ardından 23 Aralık 2024'te Kocaeli, Bursa, Balıkesir, Tekirdağ, Yalova ve Çanakkale'de gerçekleştirildi.
EN ÖNEMLİ 3 NOKTA HAYATA GEÇİRİLMEDİ
Bu noktada 22 MDEP eyleminin 3'ü hayata geçirilmedi. Son zamanlarda, Marmara Denizi boyunca, deniz yüzeyinin 5 ila 25 metre altında değişen derinliklerde müsilaj oluşumuna ilişkin raporlar kamuoyunda ortaya çıkmaya başladı.
İLERİ TEDAVİYE DÖNÜŞÜM ORANI %0,7'Yİ AŞAMAZ.
Bakanlık, 25 Aralık 2024'te tekrar müdahale ederek müsilaj bilim ve teknik komitesini Ankara'da topladı. Toplantıda karşılanmayan 3 önemli noktadan biri olan ileri biyolojik atıksu arıtma tesislerinin eksikliği vurgulandı. İleri tedaviye geçiş oranının %0,7 ile sınırlı olduğu görüldü.
BİLİM KURULUNA BİLGİ VEREN BAKANLIK İSTENİLEN MEKTUBU GÖNDERDİ
Müsilaj Bilimi Teknik Komitesi; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, “Belediyelere, kirliliğin azaltılması amacıyla kurmayı taahhüt ettikleri ileri atıksu arıtma tesislerini en kısa sürede tamamlamaları ve denetimlerini güçlendirmeleri yönündeki tavsiyeler” doğrultusunda, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile birlikte, Marmara Denizi'ne kıyısı bulunan İstanbul, Kocaeli, Bursa, Balıkesir ve Tekirdağ büyükşehir belediyeleri Yalova ve Büyükşehir belediyelerine uyarı yazısı gönderdi. Çanakkale görevlerini yerine getirecek. Makalede havzadaki atıksu arıtma tesislerinin ileri arıtmaya dönüştürülmesinin yeterli düzeyde sağlanamadığı görülmektedir. Son teslim tarihlerini bildiren 169 tesisten yalnızca 42'si planlanan işlerden tamamlandı. Söz konusu tesislerin kapasitesinin azalması nedeniyle ileri biyolojik atıksu arıtma hizmeti alan belediye nüfusunun yüzdesi, 2021'de %51 iken yalnızca %0,7 arttı. Bu doğrultuda, Marmara Denizi'nde müsilaj gibi sorunların bir daha tekrarlanmaması için idarenizce yapılması gereken atıksu altyapı yatırımlarının bir an önce hayata geçirilmesi için bilgilerinizi ve gerekli aksiyonları rica ediyorum. Mevzuatla belirlenen sürenin sonuna yaklaşıldığı dikkate alınarak mümkün olduğu kadar.”
“MUCILAJ 3 TEMEL SEBEP ÜZERİNE OLUŞUYOR”
Müsilaj Teknik-Bilim Kurulu'nun son toplantısında konuşan Bakan Yardımcısı Fatma Varank, müsilaj oluşumunun üç ana nedene dayandığını belirterek, denizdeki sıcaklığın artması, denizin durgunlaşması ve kirliliğin artması, özellikle nitrojen ve fosfordaki artış. İlk iki faktör tamamen iklim değişikliğine bağlı ve onunla doğrudan mücadele etme imkanımız yok. Ama uyum sağlayabiliriz. Üçüncü maddede müsilaj, özellikle kentsel, endüstriyel ve tarımsal kökenli kirletici baskılar sonucu oluşmaktadır. Belediyelerin gelişmiş biyolojik atıksu arıtma tesisleri inşa etmemesi nedeniyle Marmara Denizi'nin kirletici yükünün azaltılması mümkün olmamıştır.
